مغز استخوان شکلی اسفنجی دارد که درون استخوان قرار گرفته است. تمام سلول‌هایی که وظیفه تولید گلوبول قرمز، گلبول‌های سفید و پلاکت‌ها را دارند در مغز استخوان جای می‌گیرند. سرطان مغز استخوان مثل بقیه سرطان‌ها زمانی رخ می‌دهد که سلول‌های آن بدون کنترل و یا با سرعت خیلی زیاد شروع به تکثیر شدن می‌کنند. سرطانی که در مغز استخوان اتفاق می‌افتد، سرطان مغز استخوان و یا سرطان خون می‌گویند و با سرطان استخوان تفاوت دارد.
سایر انواع سرطان‌ها در صورت
پیشرفت می‌توانند به استخوان و یا مغز استخوان سرایت کنند، اما این سرطان‌ها، سرطان مغز استخوان نیستند.
انواع سرطان مغز استخوان:
مالتیپل میلوما:
شایع‌ترین نوع سرطان مغز استخوان که در سلول‌های پلاسما شروع می‌شود، مالتیپل میلوما نامیده می‌شود. این‌ها گلبول‌های سفیدی هستند که برای محافظت از بدن در برابر حمله مهاجمان خارجی آنتی‌بادی میسازند. تولید بیش‌ازحد پلاسما موجب شکل‌گیری تومور می‌شود که این امر موجب ریزش بافت استخوانی و کاهش توانایی بدن در مبارزه با سلول‌های عفونی می‌شود.
سرطان مغز استخوان
لوسمی (لوکمیا | Leukaemia )
مغز استخوان و گره‌های لنفاوی که وظیفه تولید و تمایز سلول‌های خونی را بر عهده دارند، اصلی‌ترین مراکز آغاز سرطان خون می‌باشند. دلیل اصلی ابتلا به سرطان خون هنوز مشخص نیست؛ اما گفته می‌شود ژنتیک و محیط، تأثیراتی به‌سزا در ایجاد سرطان خون دارند. افراد مبتلا به سرطان خون در درجه اول با خستگی و بی‌حالی، خونریزی‌های غیر معمول، عفونت‌های مکرر، ایجاد کبودی و تورم غدد لنفاوی رو به رو می‌شوند.
سرطان خون به دو نوع کلی لنفوم (سرطان سلول‌های لنفاوی) و لوسمی (سرطان سلول‌های مغز استخوان) تقسیم می‌شود که هر کدام زیرمجموعه‌های دیگری نیز دارند. علل ایجاد هر نوع از سرطان خون با دیگری متفاوت است و بر همین اساس مبنای درمان متفاوتی هم دارند. اما به طور کلی از روش‌های شیمی درمانی و پرتو درمانی برای درمان این نوع سرطان استفاده می‌شود. هر کدام از این درمان‌ها شامل انواع مختلفی می‌شوند که بسته به سن و شرایط و نوع بیماری، بیمار تحت درمان قرار می‌گیرد.
لوسمی با گلبول‌های سفید درگیر است. در این بیماری، بدن سلول‌های خونی غیر طبیعی تولید می‌کند که باید از بین بروند، اما آن‌ها دائم در حال افزایش هستند و رشد آن‌ها عملکرد، گلبول‌های سفید، گلبول‌های قرمز و پلاکت‌ها را مختل می‌کند. لوسمی حاد با سلول‌های خونی نابالغ ارتباط دارد که بلاست نامیده می‌شود با گذشت زمان و پیشرفت بیماری علائم آن بیشتر دیده می‌شود؛ اما لوسمی مزمن با سلول‌های خونی بالغ ارتباط دارد و در ابتدای بیماری با گذشت چند سال هنوز نشانه‌های آن بروز نکرده است. لوسمی چند نوع دارد:
- لوسمی لنفوسیتی که در بزرگسالان دیده می‌شود
- لوسمی لنفوسیتی که در کودکان دیده می‌شود
- لوسمی مزمنی که در بزرگسالان و کودکان به صورت متفاوت دیده می‌شود..
لوسمی در کودکان:
بیشتر بچه‌های مبتلا به لوسمی هیچ فاکتور خطرناکی در خود ندارند و پزشکان دقیقا دلیل این مشکل را نمی‌دانند؛ اما بعضی از عوامل میتواند شانس آن‌ها را برای ابتلا به این بیماری افزایش دهد:
- بعضی از سندروم‌ها مثل سندروم داون، کم‌خونی فانکونی، و یا سندروم‌های ژنتیکی
- مبتلا بودن به اشکال دیگری از بیماری مغز استخوان
- داشتن خواهر یا برادر لوسمی، مخصوصا در شرایط دو قلو بودن
- قرار گرفتن در معرض اشعه‌های با قدرت بالا
- مواد شیمی درمانی یا سایر داروها
- سرکوب سیستم ایمنی بدن در هنکام پیوند عضو
لنفوم:
این بیماری با درگیر کردن سلول‌های مغز استخوان و یا غدد لنفی شروع می‌شود. بیماری لنفوم دو نوع دارد که یکی از آن‌ها با درگیر کردن لنفوسیت B شروع می‌شود که لنفوم هاجکین(Hodgkin’s lymphoma) نامیده می‌شود. نوع دیگر لنفوم غیر هاجکین است که میتواند لنفوسیت‌های B و T را درگیر کند و زیرگروه‌های بسیاری دارد.
در بیماری لنفوم، لنفوسیت‌ها از کنترل خارج شده، تومورها شکل گرفته و سیستم ایمنی بدن با مشکل رو‌به‌رو می‌شود.
سرطان مغز استخوان در کودکان
علائم و نشانه‌های سرطان مغز استخوان:
علائم و نشانه‌های مالتیپل میلوما:
- ضعف و خستگی به دلیل کمبود گلبول‌های قرمز
- خونریزی و کبودی در اثر کمبود پلاکت‌های خونی
- عفونت‌های داخلی بر اثر کمبود گلبول‌های سفید طبیعی
- تشنگی شدید
- تکرر ادرار
- کم شدن آب بدن
- دردهای غیر نرمال
- از دست دادن اشتها
- خواب آلودگی
- گیج بودن بر اثر بالا بودن میزان کلسیم در خون
- درد و ضعف در استخوان‌ها
- نارسایی کلیه
- اختلالات عصبی
علائم و نشانه‌های لوسمی:
- تب و لرز
- ضعف و خستگی
- عفونت‌های شدید و مکرر
- کاهش وزن غی طبیعی و بی‌دلیل
- تورم غدد لنفاوی
- بزرگ شدن کبد و طحال
- کبودی و یا خونریزی بی‌دلیل در بعضی نقاط بدن از جمله بینی
- نقاط قرمز زیر پوستی
- تعریق بیش از حد
- عرق شب هنگام
- استخوان درد
علائم و نشانه‌های لنفوم:
- تورم در محل تجمع غدد لنفاوی مثل: زیربغل، گردن، کشاله ران و بازو
- بزرگ شدن غدد لنفاوی
- مور مور شدن، بی‌حسی و دردهای عصبی
- احساس پر بودن معده
- کاهش وزن بی دلیل
- عرق‌ریزی شبانه
- تب و لرز
- پایین بودن سطح انرژی
- درد پشت و قفسه سینه
- بثورات جلدی یا خارش
دلایل سرطان مغز استخوان:
هنوز دلیل محکم و اساسی برای بروز سرطان مغز استخوان پیدا نشده، اما عواملی میتواند بر آن مؤثر باشد:
- قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی سمی، سوخت‌ها، دود اگزوز ماشین‌ها، برخی از مواد پاک‌کننده
- قرار گرفتن درمعرض اشعه‌های اتمی
- قرار گرفتن در معرض خطر برخی ویروس‌ها مثل ایدز، هپاتیت و ویروس هرپس
- سرکوب شدن سیستم ایمنی بدن و اختلال در پلاسما خون
- اخلالات ژنتیکی یا سابقه خانوادگی سرطان مغز استخوان
- شیمی درمانی یا پرتودرمانی‌هایی که برای درمان بیماری‌های قبلی انجام داده‌اید
- مصرف سیگار و چاقی
تشخیص سرطان مغز استخوان:
اگر شما مشکوک به سرطان مغز استخوان باشید، پزشک سوابق بیماری شما را بررسی کرده و آزمایش‌های خاصی را برای شما در نظر می‌گیرد. این آزمایش‌ها به یافته‌های پزشک و علائم شما بستگی دارد:
- آزمایش خون، شامل شمارش کامل تعداد سلول‌های خونی، عناصر و مواد شیمیایی موجود در خون و یا نشانه‌های تومور
- آزمایش ادرار برای تست سطح پروتئین دفعی خون و میزان عملکرد کلیه
- تصویر برداری مثل MRI، CT، و یا اشعه X برای پیدا کردن شواهدی از وجود تومورها
- تیکه برداری از استخوان‌ها و یا غدد لنفاوی برای پیدا کردن سلول‌های سرطانی
نتایج حاصل از بیوپسی علائم و نشانه‌های تشخیص سرطان را تأیید کرده و اطلاعاتی درباره نوع سرطان مغز استخوان می‌دهد. تصویربرداری میزان گسترش و سرایت بیماری را به قسم‌ها و بخش‌های مختلف بدن نشان می‌دهد.
درمان سرطان مغز استخوان:
درمان بیماری بر اساس نوع سرطان و میزان پیشرفت آن متفاوت است. درمان‌هایی که در زیر توضیح داده شده برای مغز استخوان کاربرد دارد:
شیمی درمانی:
یک روش درمانی که شاید بیشترین کاربرد را برای از بین بردن سلول سرطانی داشته باشد، شیمی درمانی است. در این روش بر اساس نوع سرطان مغز استخوان پزشک داروی خاص آن را تجویز می‌کند.
بیولوژی درمانی:
در این روش درمانی از سیستم ایمنی بدن برای مبارزه با سلول‌های سرطانی استفاده می‌شود.
داروهای درمانی با هدف تأثیر بر سلول‌های خاص:
در این روش درمانی، داروها به صورت دقیق به انواع خاصی از سلول‌های سرطانی حمله می‌کنند. در این روش بر خلاف روش شیمی درمانی سلول‌های سالم هیچ آسیبی نمیبیند.
پرتو درمانی در سرطان مغز استخوان:
در روش پرتو درمانی، اشعه با انرژی بالا به سلول‌های سرطانی هدف که باید کشته شوند تابیده می‌شود. در این روش اندازه تومورها کاهش یافته و درد تسکین می‌یابد.
پیوند مغز استخوان:
با پیوند مغز استخوان سلول‌های آسیب دیده و سرطانی با سلول‌های سالم جایگزین می‌شوند. عمل جراحی پیوند مغز استخوان با دوز بالایی از شیمی درمانی و پرتو درمانی همراه است که مکمل جراحی مغز استخوان می‌باشد.
پیشگیری از سرطان در طب سنتی
- مصرف سدیم به مقدار لازم. نمک دریا منبع خوبی برای دستیابی به سدیم مورد نیاز است. اما زیاده روی در مصرف سدیم فشارخون را بالا می‌برد، بنابراین یک گرم قبل از شروع به خوردن غذا و یک گرم پس از غذا نمک بخورید در حالی که غذایتان بی نمک است.
- مصرف روی به مقدار لازم، بعضی از منابع روی شامل گردوی خشک، فندق خشک، بادام شیرین درختی. زیاده روی در مصرف روی مسمومیّت می‌آورد.
- مصرف کلسیم به مقدار لازم. بعضی از منابع کلسیم عبارتند از شیر، دوغ و ماست. زیاده روی در مصرف کلسیم سرطان استخوان و سرطان خون می‌آورد.
- مصرف فیبر به مقدار لازم. بعضی از منابع فیبر عبارتند از سبزیجات تازه و سالم و کاهو بدون اضافه کردن سس. کمبود فیبر گیاهی باعث سرطان روده می‌شود
- دریافت ویتامین A به مقدار لازم. بعضی از منابع ویتامین A عبارتند از هویج زرد، زردآلو، کدو حلوایی. کمبود ویتامین A باعث افزایش اثر مواد سرطانزا می‌شود.
- مصرف ویتامین B به مقدار لازم. بعضی از منابع ویتامین‌های خانواده B عبارتند از مویز ۲۱ عدد صبح و ناشتا، آناناس، سبوس گندم و جو. کمبود ویتامین B مخصوصاً ویتامین B۲ باعث افزایش رشد سرطان‌های پوستی اپی تلیال می‌شود.
درمان سرطان استخوان با گیاهان
- در صبحانه شیر کم چرب و تازه گاو را با عسل اسطوخدوس طبیعی ترکیب کرده میل نمایید.
- وسط روز شیر تازه گاو مخلوط با خرما بخورید.
- برای درمان سرطان استخوان با گیاهان به همراه ناهار روغن زیتون طبیعی و کاهو مصرف کنید.
- جهت درمان سرطان استخوان با گیاهان بعد از ناهار یک قاشق چای خوری سیاه دانه را با عسل اسطوخدوس طبیعی مخلوط کرده میل نمایید.
- به منظور درمان سرطان استخوان با گیاهان عصرانه انارِ شیرین را به همراه پرده روی دانه‌ها و هسته دانه‌ها کاملاً بجود و میل کنید.
- غروب پودر سنجد (هسته اش را نیز پودر کنید)، شیر تازه کم چرب گاو، عسل اسطوخدوس را با یکدیگر ترکیب کرده میل کنید تا به درمان سرطان استخوان با گیاهان دارویی کمک کند.
- شام سوپ (مخلوط جعفری، زردک، ذرت، جو) و روغن زیتون فرابکر طبیعی را به همراه کاهو مصرف کنید.
- بعد از شام دوباره یک قاشق چای خوری سیاه دانه را با عسل اسطوخدوس مخلوط کرده میل نمایید.
