افراد با فشار خون بالا ممکن است علائمی مثل سردرد، تنگی نفس و یا خون دماغ شدن داشته باشند ولی نکته مهم اینجاست که این علائم در صورتی خود را نشان می‌دهند که فشار خون به مرحله تهدید آمیزی رسیده باشد. بیشتر افرادی که فشار خون بالا دارند، حتی اگر دستگاه فشار اعداد بالایی را نشان دهد، باز هم علائمی را حس نمی‌کنند. استرس، چربی خون، اضافه وزن، سیگار و سایر عوامل برای قلب مثل یک بمب ساعتی عمل میکنند و بر افزایش فشار خون تأثیر دارند.
اعداد روی دستگاه فشار خون به چه معناست؟
فشار خون طبیعی یک از مهم‌ترین فاکتورها برای سلامت بدن می‌باشد. اما فشار طبیعی دقیقا چه مفهومی دارد؟
فشار خون با دو عدد اعشاری نمایش داده میشود. عدد بالایی سیستول و عدد پایینی دیاستول قلب را نشان می‌دهد.
جفشار بالایی مربوط به فشار درون شریان‌های بدن است که بر اثر انقباض قلب ایجاد میشود و به آن فشار سیستولی گفته میشود.
عدد پایینی مربوط به فشار خون شماست که مربوط به زمانی است که قلب در حال ضربان است و به آن فشار دیاستولی می‌گویند. هر دو این اعداد در تعیین وضعیت سلامت شما بسیار اهمیت دارند. اگر این اعداد از محدوده طبیعی خود خارج باشند مشکلات و صدمات زیادی را به بدن و قلب وارد میکنند.
فشار خون از جمله بیماری های خاموش است
اعداد طبیعی فشار خون، چه اعدادی هستند؟
اعداد طبیعی که برای فشار خون اعلائم می‌شوند باید در محدوده طبیعی باشند، بازه طبیعی برای عددبالایی بین ۹۰ تا ۱۲۰ و برای عدد پایینی بین ۶۰ تا ۸۰ می‌باشد. فشار خون طبیعی در بزرگسالان باید کمتر از ۱۲۰/۸۰ و بالاتر از ۹۰/۶۰ باشد.
اگر فشار خون شما در محدوده مجاز است نیاز به مراقبت‌های پزشکی خاصی ندارید، گر‌چه باید نکات سلامتی مربوط به روش زندگی و تناسب اندام را رعایت کنید تا دچار اضافه وزن نشده و بتوانید از بیماری‌های قلبی و فشار بالا جلوگیری کنید. اگر در خانواده شما افرادی هستند که دچار فشار خون هستند شما حتما باید بیشتر مراقبت رژیم غذایی و سلامت خود باشید که به بیماری دچار نشوید.
محدوده خطر:
فشار خون در محدوده ۱۸۰/۱۲۰ میتواند بسیار خطرناک باشد. بر اساس اعلام انجمن قلب آمریکا این میزان از فشار خون در محدوده بحرانی قرار دارد. زمانی که فشار خون دراین محدوده باشد حتی در صورت نداشتن علائم باید تحت مراقبت‌های ویژه قرار بگیرند. فشار خون در این محدوده علائم زیر را ایجاد می‌کند:
- درد قفسه سینه
- تنگی نفس
- کوتاهی تنفس
- تغییرات بینایی
- نشانه‌هایی از سکته مغزی، مانند فلج یا از دست دادن کنترل عضلات صورت و سایر اندام
- خون در ادرار
- سرگیجه
- سردرد
با این حال گاهی این اعداد اتفاقی هستند و در مرحله دوم که پزشک فشار شما را چک می‌کند مشاهده نمی‌شود. در مرحله دوم اگر اعداد نشان داده شده با علائم بالا همراه باشند به سرعت باید درمان را شروع کرد.
دو نوع فشار خون بر اساس تحقیقات وجود دارد:
فشار خون اولیه:
در بیشتر بزرگسالان که به فشار خون بالا مبتلا می‌شوند، هیچ دلیل خاص و توجیه کننده‌ای وجود ندارد. این نوع فشار خون، فشار اصلی یا اساسی نامیده میشود که به مرور زمان پیشرفت کرده و به فشار خون مزمن تغییر می‌کند.
فشار خون ثانویه:
بعضی افراد بر اثر شرایط خاصی که برای آنها به وجود می‌آید مثل بارداری در خانم‌ها، دچار فشار بالا میشود. این نوع از فشار خون، فشار خون ثانویه نامیده میشود که بالاتر و خطرناک‌تر از نوع اولیه فشار بالا است. شرایط زندگی و بعضی داروها میتواند منجر به فشار خون ثانویه شود:
بررسی فشار خون بالا در افراد مسن
- وقفه یا انسداد تنفسی در خواب
- مشکلات کلیوی
- تومورهای غده فوق کلیه
- مشکلات تیروئیدی
- نقص‌های خاصی که به صورت مادرزادی به وجود آمده‌اند.
- بعضی داروهای خاص مثل: داروهای ضد بارداری، درمان‌های دارویی خودسرانه، مسکن‌ها
- مواد غیر قانونی مثل کوکائین و آمفتامین‌ها
عوامل ایجادکننده و تأثیر گذار بر فشار خون:
عوامل بسیاری از جمله موارد زیر بر فشار خون تأثیر دارند:
سن:
با بالا رفتن سن خطر بالا رفتن فشار خون افزایش می‌یابد. تا سن ۶۴ سالگی بروز فشار خون بالا در مردان بیشتر است و در سن بالای ۶۵ سال این آمار در خانم‌ها بیشتر دیده میشود.
نژاد:
در برخی از قومیت‌ها فشار خون بیشتر دیده میشود مثلا در بین آفریقایی‌ها این عارضه زودتر از سفید پوستان اتفاق می افتد. فشار بالا در بین آفریقایی‌ها مشکلات دیگری مثل سکته مغزی، حملات قلبی و نارسایی کلیه را ایجاد کرده که خطرناک است و باید مورد بررسی و درمان‌های فوری قرار بگیرد.
سوابق خانوادگی:
بالا رفتن فشار خون میتواند به صورت ارثی در یک خانواده وجود داشته باشد.
اضافه وزن و چاقی مفرط:
وزن زیاد و افزایش توده بدنی نیاز به خونرسانی بیشتر و همچنین اکسیژن رسانی بالا به بافت‌ها دارد، برای اکسیژن رسانی بیشتر به بافت نیاز است که خون بتواند در تمام مویرگ‌ها گردش کند، این افزایش وزن باعث افزایش سرعت و فشار خون درون شریان‌ها میشود.
نداشتن فعالیت جسمی:
افرادی که فعالیت‌های جسمی ندارند، ضربان قلب بالاتری دارند، این ضربان قلب بالا باعث افزایش فشار در رگ‌ها میشود. هر چه قلب سخت‌تر و محکم‌تر تپش داشته باشه خون را با فشار بیشتری به داخل شریان‌ها می‌فرستد. بنابراین ورزش و تمرین روزانه به متعادل شدن میزان تپش قلب کمک زیادی می‌کند.
تأثیر سیگار بر فشار خون
استفاده از تنباکو:
نه تنها سیگار کشیدن و استعمال دخانیات باعث بالا رفتن فشار خون شده بلکه با داشتن مواد شیمیایی خاص باعث از بین رفتن ساختار دیواره‌های شریان‌های خونی میشود. این مواد باعث میشود رگ‌های خونی تنگ شده و خونرسانی به سختی به بافت‌های قلب انجام شود و در نتیجه سکته قلبی و سایر بیماری‌های قلبی را به وجود آورد.
استفاده زیاد از نمک در رژیم غذایی:
پتاسیم به ایجاد تعادل سدیم در سلول‌های بدن کمک می‌کند. اگر به میزان کافی پتاسیم مصرف نکنید و یا در بدن شما پتاسیم به اندازه کافی حفظ نشود، سلول‌ها سدیم بیشتری می‌گیرند و این باعث بالا رفتن فشار خون میشود.
نوشیدن الکل:
نوشیدن الکل در وعده‌های زیاد بسیار مضر است و به قلب آسیب وارد می‌کند. با اینکه مصرف الکل در حالت کلی مضر است و به هیچ‌وجه توصیه نمی‌شود، برای افرادی که در کنار شما زندگی میکنند و به مصرف الکل معتاد هستند بیشتر از روزی دو لیوان کوچک توصیه نمی‌شود.
استرس:
میزان استرس بالا در افرادی که دچار ناراحتی‌های اعصاب هستند، عاملی برای ایجاد فشار خون بالا است. اگر فکر میکنید با خوردن غذای بیشتر، مصرف الکل و یا استعمال دخانیات استراحت میکنید، سخت در اشتباه هستید!! و تنها به افزایش فشار خون خود کمک میکنید.
بیماری‌های خاص:
بعضی بیماری‌ها مثل: نارسایی کلیه، دیابت از عوامل ایجاد فشار خون بالا هستند.
در مواردی دیده شده که بارداری باعث فشار خون موقت و یا دائمی شده است. فشار خون بیشتر در بین بزرگسالان شایع است اما برخی کودکان به فشار خون دچار می‌شوند، عواملی مثل بیماری‌های کلیوی و قلبی، عادات رژیم غذایی بد و مضر، ورزش نکردن و چاقی میتواند باعث ابتلا به فشار خون دوران کودکی و نوجوانی شود.
یک عامل فراموش نشدنی و مؤثر بر فشار: کلسترول
چه رابطه‌ای بین کلسترول بالا و فشار خون وجود دارد:
زمانی که یک عامل خطرساز برای بیماری قلبی و فشار خون وجود دارد، به این معنی است که شما بیشتر باید به سبک زندگی خود دقت کنید و زمانی که عوامل خطرساز دو تا شدند، باید تغییرات اساسی در سبک زندگی خود ایجاد کنید.
نقش کلسترول بر فشار خون بالا
درک درستی از بالا بودن میزان کلسترول:
زمانی که پزشک تشخیص می‌دهد شما دچار کلسترول هستید، به این معناست که سطح کلسترول خون شما بالاتر از حد سلامتی قرار دارد و این میتواند منجر به بیماری قلبی و فشار خون شود. کلسترول یک نوع از مواد چربی است که پایه ساخت بسیاری از هورمون‌های استروئيدی، ویتامین D، و سلول‌های مورد نیاز بدن است. در واقع در بدن ما کارخانه‌ای برای تولید کلسترول‌های خاص وجود دارد و دسته‌ای دیگر از مواد کلسترول‌دار را از طریق مواد غذایی دریافت می‌کنیم.
میزان بالای کلسترول خون موجب امراضی مثل بیماری عروقی و سکته قلبی و مغزی میشود. نگرانی که درباره بالا بودن میزان کلسترول خون وجود دارد این است که در صورت بالا بودن آن میتواند به سطح داخلی رگ‌ها بچسبد و در نتیجه آن رگ‌ها باریک شوند. بر اثر باریک شدن رگ‌ها، برای عبور خون نیاز به فشار بالاتری وجود دارد، این فشار بالاتر را قلب ایجاد می‌کند که در اثر آن این فشار هم به قلب و هم به شریان‌ها آسیب وارد میشود.
بزرگترین خطری که شما را تهدید می‌کند باریک شدن و در نهایت لخته شدن خون می‌باشد.
بالا بودن میزان کلسترول چگونه منجر به افزایش فشار میشود:
اگر تشخیص بالا بودن میزان کلسترول خون در شما تشخیص داده شد، باید داروهای کنترل کننده آن را مصرف کنید و با تغییر سبک زندگی خود به تعادل میزان کلسترول کمک کنید.
هم زمان با اینکه روی کلسترول خون و متعادل کردن آن تمرکز دارید، از فشار خون غافل نشوید؛ اغلب افرادی که کلسترول بالا دارند اکثرا به فشار خون مبتلا می‌شوند.
اما تأثیر کلسترول بر فشار خون چگونه است؟
در ابتدا به دنبال دلیل فشار خون خود باشید! بر اساس تحقیقات انجمن قلب آمریکا فشار خون بالا زمانی اتفاق می‌افتد که جریان زیاد خون به دیواره رگ‌ها به طور مداوم ادامه دارد و باعث بروز عارضه‌های قلبی-عروقی میشود.
تصور کنید میخواهید باغچه‌ای پر از شکوفه‌های تازه را آبیاری کنید. آیا فشار آب را تا انتها زیاد میکنید و روی برگ‌ها می‌گیرید؟ با این کار شکوفه‌ها از بین می‌روند. فشار خون بالا نیز با رگ‌های ما همین کار را می‌کند، و بر اثر فشار دیواره رگ‌ها پاره شده یا آسیب می‌بیند.
رابطه پر ضرر بین فشار خون و کلسترول بر اساس مطالعات:
سال‌های زیادی است که محققان می‌دانند کلسترول بالا منجر به فشار خون بالا میشود. در سال ۲۰۰۲ مطالعه‌ای روی سه گروه از افرادی که دارای میزان متفاوت کلسترول خون بودند انجام شد. این سه گروه در دسته‌های بالا، متوسط و پایین از نظر میزان کلسترول قرار گرفتند. سپس فشار خون این افراد در شرایط آرامش و ورزش اندازه‌گیری شد. افرادی که سطح کلسترول خون آنها زیاد بود در هنگام ورزش فشار خون بالاتری را نسبت به بقیه داشتند. افزایش خفیف کلسترول بر فشار خون تأثیر می‌گذارد.
تحقیقاتی بر روی ۴۶۸۰ نفر از افرادی که بین سنین ۴۰ تا ۵۹ سال و در نواحی متفاوت دنیا مثل ژاپن، چین، انگلستان و ایالت متحده زندگی می‌کردند انجام شد و نتایج آن در مجله‌ای مربوط به فشار خون و بیماری‌های قلبی به چاپ رسید. محققین فشار خون، میزان کلسترول و رژیم غذایی این افراد را طی ۲۴ ساعت مورد بررسی قرار دادند و به رابطه مستقیم بین فشار خون و میزان کلسترول پی بردند.
تحقیقی دیگر بر روی ۳۱۱۰ نفر از مردانی که در ابتدا به فشار خون بالا یا بیماری قلبی-عروقی مبتلا نبودند به مدت ۱۴ سال انجام شد ونتایج نشان داد که بعد از این مدت بیش از ۱۰۰۰ نفر از آنها به فشار خون بالا مبتلا شده بودند.
چگونه از بروز فشار خون پیشگیری کنیم؟
مصرف سبزیجات باعث تنظیم فشار خون بالا میشود
رژیم غذایی سالم داشته باشید:
برای کمک به کنترل فشار خون شما باید خوردن سدیم را محدود و بیشتر از مواد غذایی استفاده کنید که پتاسیم بالایی دارند مثل موز. خوردن غذاهای با چربی بالا را محدود کنید و بیشتر میوه و سبزیجات را در برنامه غذایی خود جای دهید.
ورزش روزانه را در برنامه خود جای دهید:
ورزش به حفظ تعادل وزن و همچنین فشار خون کمک می‌کند. در برنامه هفتگی خود حداقل، ۲/۵ ساعت ورزش هوازی با شدت متوسط و یا ۱ساعت و ۱۵ دقیقه با شدت بالا داشته باشید. مانند پیاده روی سریع که سرعت خون را افزایش داده و به اکسیژن رسانی بهتر به سلول‌های بدن کمک می‌کند.
وزن خود را متعادل نگه دارید:
اضافه وزن و چاقی نقش مؤثری بر بروز انواع بیماری‌ها مثل سرطان پروستات، سرطان سینه، فشار خون، سرطان رحم و سایر بیماری‌ها دارد.
سیگار نکشید:
اگر تا به امروز سیگار نکشیده‌اید هرگز شروع به کشیدن آن نکنید و اگر به استعمال سیگار اعتیاد دارید از یک کلینیک ترک مواد مخدر و سیگار کمک بخواهید.
استرس خود را کنترل کنید:
یاد بگیرید میزان استرس و هیجان خود را کنترل کنید، استرس زیاد باعث افزایش فشار خون شده و در دراز مدت بر سیستم گردش خون و قلب اثرات مخربی دارد. از تکنیک‌های کنترل و مدیریت استرس مثل ورزش، گوش دادن به موسیقی، تمرکز بر عواملی که موجب آرامش میشود، کمک بگیرید.
