بای پس معده یک نوع جراحی لاغری است. در این‌عمل جراحان از معده کیسه ای کوچک برش می زنند و آن کیسه را به روده کوچک به طور مستقیم متصل میکنند. بعد از عمل بای پس معده، هر غذایی که بلعیده شود مستقیم وارد این کیسه کوچک شده و از آنجا وارد روده کوچک می‌شود.
بای پس معده به عنوان یکی از رایج‌ترین جراحی لاغری در آمریکا و ایران شناخته شده است. عمل بای پس معده زمانی انجام می‌شود که دیگر رژِیم غذایی و ورزش تاثیری روی فرد ندارد. و یا زمانی که فرد شرایط اضطراری دارد و باید سریع تر وزن کم کند.
چرا عمل بای پس معده انجام می شود؟
عمل بای پس معده به منظور کمک به کاهش وزن فرد و کاهش خطرات مشکلات سلامتی به علت وزن زیاد می‌باشد. که این‌مشکلات سلامتی شامل موارد زیر است:
- رفلاکس معده
- بیماری قلبی
- فشار خون بالا
- کلسترول بالا
- حمله قبلی و سکته قلبی
- دیابت نوع دو
- ناباروری
عمل بای پس معده معمولا پس ار اقدام فرد برای رعایت رژیم غذایی انجام می‌شود. پزشک به فردی که می‌خواهد عمل انجام بدهد معمولا دستورات رژیم غذایی می‌دهد.
عمل بای پس معده در جهت لاغری انجام می شود.
عمل بای پس معده برای چه کسانی است؟
در کل، عمل بای پس معده برای افرادی است که:
- شاخص بی ام آی (BMI) بدن آن‌ها 40 و یا حتی بیشتر است.
- بی ام آی (BMI) آن‌ها بین 35 تا 39 است.و اضافه وزن بالایی دارند که مشکلات زیادی از قبیل: دیابت نوع 2، فشار خون بالا، به وجود آورده است.
این عمل برای بیماران، تحت یک شرایط خاصی انجام می‌شود. در بعضی موارد این‌عمل حتی برای کسانی که اضافه وزن شدیدی دارند انجام نمی‌شود. زیرا برای این‌عمل جراحی، افراد باید حتما واجد شرایط باشند و طبق نظر پزشک ملزم به انجام دستورالعمل‌هایی برای عمل بای پس معده هستند.
زمانی که افراد این‌عمل را انجام می‌دهند، باید تا آخر عمر بر روی عادات غذایی و زندگی خود تمرکز بیشتری کنند. آن‌ها میبایست تغییرات دائمی در زندگی خود به وجود آورند و رژِیم غذایی سالمی داشته باشند.
خطر های انجام عمل جراحی
عمل بای پس معده و هر نوع عمل لاغری معمولا خطرها و ریسک‌هایی را در بر دارد که این‌خطرها می‌توانند کوتاه مدت و یا بلند مدت باشند.
خطرهای این‌عمل شامل موارد زیر است:
- خونریزی غیرعادی
- عفونت
- لخته شدن خون
- مشکلات تنفسی و ریوی
- نشتی در دستگاه گوارش
ریسک‌ها و خطرات بلند مدت در عمل بای پس معده شامل موارد زیر است:
- انسداد روده
- حالت تهوع، استفراغ، اسهال
- تولید سنگ کلیه
- فتق
- فشار خون پایین
- سوء تغذیه
- سوراخ شدن معده
- زخم معده
- استفراغ
چکونه فرد برای این‌عمل آماده می‌شود؟
اگر فردی بخواهد این عمل را انجام دهد، تیم پزشکان معمولا به او برنامه‌هایی را می دهند که لازم است آن‌ها را اجرا کنند. قبل از عمل بای پس معده فرد باید یک سری آزمایش و تست‌هایی را انجام دهد. از قبیل:
رعایت غذا و دارو طبق دستور پزشک
قبل از عمل بای پس معده، دکتر ویتامین و داروهایی برای بیمار تجویز می‌کند و رژِیم غذایی و مصرف مکمل‌هایی را برای بیمار در نظر می‌گیرد. اگر بیمار داروهای رقیق کننده خون مصرف می‌کند، باید حتما با دکتر خود قبل از عمل جراحی مطزح کند. زیرا این‌داروها سبب خونریزی یا لخته شدن خون می‌شوند. داروهای بیمار باید تحت نظر پزشک تغییر کند.
اگر فردی مبتلا به دیابت باشد باید با دکتر خود صحبت کند تا دکتر انسولین او را کنترل کند.
اقدامات احتیاطی دیگری که باید انجام شود؟
فرد باید حتما فعالیت بدنی خود را قبل از عمل شروع کند و از مصرف هر گونه دخانیات خودداری کند. فرد همچنین میبایست برای بعد از عمل خود اقداماتی را فراهم کند. به عنوان مثال از فردی برای مراقبت‌های بعد از عمل کمک بخواهد.
انتظارات فرد از این عمل:
عمل بای پس معده در بیمارستان انجام می‌شود. بستگی به شرایط عمل فرد، بیماستان در حدود 3 الی 5 روز بیمار را نگه می‌دارد.
قبل از عمل:
قبل از آنکه فرد به اتاق حراجی برود در ابتدا از او می‌خواهند تا لباس مناسب عمل جراحی را تن کند و فرم‌های سوالات و تعهد نامه هایی را بنا به درخواست پرستاران و پزشکان پرمی‌کند. در اتاق جراحی قبل از عمل جراحی فرد را بیهوش میکنند. بیهوشی در واقع داروهایی است که به فرد در حین عمل داده می‌شود تا خواب راحتی داشته باشد و درد را حس نکند.
در حین عمل:
ویژگی‌های این‌عمل، کاملا بستگی به وضعیت فرد و اقدامات پزشک دارد. بعضی از این‌جراحی‌ها به صورت عمل باز در شکم فرد انجام می‌شود. با این‌وجود، بیشتر عمل‌های بای پس معده توسط لاپاراسکوپی انجام می‌شودکه چند سوراخ کوچک بر روی شکم بیمار ایجاد می‌شود.
پس از ایجاد برش‌های کوچک در عمل لاپاراسکوپی، قسمتی از بالای معده توسط چاقو برداشته می‌شود و به روده کوچک متصل می‌شود این‌کیسه کوچک به اندازه یک گردو است که تنها می‌تواند سه وعده غذا را در خود نگه دارد.
پس از عمل جراحی، قسمتی از روده کوچک برداشته می‌شود و به صورت مستقیم به کیسه دوخته می‌شود. مواد غذایی از طریق این کیسه کوچک معده به روده منتقل می‌شوند. در این‌مرحله مواد غذایی به قسمت ابتدایی روده کوچک وارد می‌شوند اما در حالت عادی مواد غذایی به قسمت میانی روده کوچک وارد می‌شود.
عمل جراحی معمولا ساعت‌ها طول می‌کشد. پس از عمل جراحی، فرد به اتاق ریکاوری منتقل می‌شود.
پس از عمل جراحی
درست بعد از عمل بای پس معده، معده کم کم بهبود می‌یابد. و فرد باید یک سری برنامه‌های رژِیم غذایی را در زندگی خود پیاده کند در ابتدا فرد مایعات مصرف می‌کند و به مرور می‌تواند غذای جامد نیز مصرف کند. بعد از آن فرد می‌تواند غذاهای نرم بخورد و کم کم می‌تواند مصرف غذاهای سفت تری را تجربه کند، تا زمانی که بدن فرد بتواند تحمل کند.
فرد محدودیت‌های زیادی پس از عمل بای پس معده دارد. دکتر پس از عمل مصرف ویتامین‌ها و مکمل‌هایی را توصیه می‌کند که شامل کلسیم ویتامین بی 12 و آهن است.
فرد هم چنین باید تحت نظر پزشک خود باشد و مدام باید معاینه شود و تست‌ها و آزمایش‌هایی را انجام بدهد. در چند ماه اول سلامتی فرد باید مورد بررسی قرار بگیرد.
بیمار معمولا در طی 3 الی 6 ماه اولیه تغییراتی را در بدن خود مشاهده می‌کند و دچار کاهش وزن شدید خواهد شد.
تغییراتی که بیمار در ماه‌های اولیه پس از عمل تجربه می‌کند شامل موارد زیر است:
- خارش بدن
- احساس خستگی مداوم مانند زمانی که فرد مبتلا به آنفولانزا باشد.
- احساس سرمای شدید
- خشک شدن پوست
- ریزش شدید مو
- تغییرات خلق و خو
تحقیقات نشان داده است که فرد پس از عمل جراحی اشتهای خود را در پنج ماه اولیه از دست می‌دهد. این بسیار مهم است که فرد در طی این‌دوران میزان مناسبی از کالری دریافت کند. که شامل ویتامین و پروتیین می‌باشد. زیرا کمبود آن موجب از دست دادن و ریزش شدید موها می‌شود و فرد به شدت ضعیف می‌شود.
هذف بیمار سوزاندن چربی‌ها است، نه سوزاندن عضلات بدن پس مصرف پروتتین برای حفظ عضلات بدن بسیار مهم است. فرد در طی 9 ماهه اول می‌تواند کاهش وزن مطلوبی داشته باشد. برای آن که فرد بیشترین مزیت را از عمل بای پس معده داسته باشد، باید مدام ورزش کند و رژِیم غذایی سالمی داشته باشد. کسانی که رژِیم غذایی درستی نداشته باشند، پس از عمل جراحی مجددا افزایش وزن پیدا میکنند و اگر فرد مجدد به رژِیم غذایی نا سالمی از جمله : خوردن چیپس، شیرینی و بیسکوییت و توشیدنی‌های پر کالری روی بیاورد، حتی اگر بهترین عمل بای پس معده را هم انجام داده باشد، فایده ای ندارد و فرد مجددا اضافه وزن پیدا می‌کند.
کاهش وزن بعد از عمل جراحی بای پس معده معمولا خیلی سریع اتفاق می‌افتد. اما فراموش نکنید که ممکن است پس از گذشت 6 الی 9 ماه از عمل، کاهش وزن روند نزولی پیدا کند و از یک حدی بیشتر پایین نیاید. همانطور که گفته شد، تنها شانس بیمار از کاهش وزن در چند ماه اول است پس رعایت رژِیم غذایی و ورزش در چند ماهه اول بسیار مهم است.
هر چه فرد بیشتر ورزش کند و بیشتر وزن کم کند، احساس بهتری خواهد داشت. بهترین کاهش وزن در طی 18 ماه کم کردن میزان 70 درصد از چربی‌های بدن است.
عمل بای پس معده ریسک زیادی دارد.
مشکلاتی که پس از عمل جراحی حتما برای بیمار ایجاد می شود شامل موارد زیر است:
- آمبولی ریه
- عفونت
عفونت در هر عمل جراحی معمولا رخ می‌دهد که ریسک ابتلا به آن کمتر از 5 درصد است. بسیاری از آنتی بیوتیک‌هایی برای جلوگیری از این عارضه وجود دارد، که پزشکان آن‌ها را تجویز میکنند. این‌عفونت‌ها و زخم‌ها معمولا مدت طولانی بر بدن باقی می‌مانند. کسانی که سیگار می‌کشند در خطر بیشتری قرار دارند.
- خون ریزی
معمولا در عمل بای پس معده، این‌عارضه کمتر از 1 درصد اتفاق می‌افتد که فرد دچار خونریزی شدید می‌شود و نیاز به تزریق خون پیدا می‌کند.
- ذات الریه
- حمله قلبی
- سکته
- انسداد روده کوچک
از جمله دلایل انسداد در روده بزرگ، پیچ خوردگی روده است و گاهی تومورها و ضایعاتی از جمله پولیپ‌ها و تومورهای روده، فضای روده و ساختار لوله‌ای آن را مسدود میکنند. در روده باریک نیز ممکن است پیچ‌خوردگی روده به دور خودش ایجاد شود و گاهی به دلیل ایجاد ضخامت در قسمتی از روده، خود روده به درون خود فرورفته و انسداد ایجاد می‌کند. از طرف دیگر ضایعات بدخیم و تومورهای خوش‌خیم ممکن است در روده باریک دیده شوند. علایم انسداد روده بستگی به اینکه انسداد در کدام قسمت دستگاه رخ می‌دهد، متفاوت است. علت انسداد روده نیز می‌تواند فتق باشد. این عارضه در هر زمانی و در چند سال بعد از عمل حراجی می‌تواند اتفاق بیفتد. معمولا ریسک ابتلا به این‌عارضه کمتر از 5 درصد است. اگر این‌عارضه به سرعت درمان نشود در اینجا خطر جدی و یا حتی مرگ وجود دارد چون در نهایت منجر به سوراخ شدن روده می‌شود.
- آبسه داخل شکمی
- چسبندگی روده
- عفونت
هر عمل جراحی معمولا با عفونت همراه است رایج‌ترین انواع عفونت‌های زخمی می‌تواند شامل عفونت قفسه سینه باشد خطرهای جدی‌تری مثل آبسه و عفونت خون وجود دارد.
- فتق
فتق معمولا بعد از عمل باز به وجود می‌آید. اما خوشبختانه با عمل لاپراسکوپی ریسک ابتلا به این‌عارضه کمتر شده است. خطر ابتلا به این‌عارضه هم کمتر از 1 درصد است.
- لخته شدن خون
لخته شدن خون در رگ‌های پاها اتفاق می‌افتد که بسیار کشنده و خطرناک است چون در نهایت وارد ریه‌ها می شوند و باعث ذات الریه می‌شوند.
این‌عوامل پس از عمل جراحی اتفاق می‌افتد و معمولا در طی 3 هفته پس از عمل به وجود می‌آیند. خطر ابتلا به این‌نوع عارضه معمولا کمتر از 1 درصد است با این‌وجود این عوامل در نهایت موجب مرگ می‌شوند اما باخیرا پزشکان تلاش میکنند تا ریسک آن را به حداقل برسانند.
پس از عمل بای پس معده، به فرد داروهایی تزریق می‌شود تا خون را رقیق کنند تا از خطر ایجاد لخته در خون جلوگیری کنند به فرد ورزش هایی برای حرکت پاها و بدن داده می‌شود. هم چنین یکسری دستگاه‌هایی وجود دارد که خون را در پاها رقیق میکنند تا این‌عارضه را به حداقل برسانند.
- مشکلات تنفسی و قفسه سینه
عوارض ریوی از قبیل ذات الریه پس از عمل جراحی به وجود می‌آیند.
ریسک ابتلا به این‌عوارض با قطع سیگار و دخانیات کم تر می‌شود. هم چنین تمرینات قفسه سینه بعد از جراحی برای بیمار در نظر گرفته می‌شود.
- صدمه به طحال و اندام‌های دیگر
طحال به روده خیلی نزدیک است و به راحتی در حین جراحی می‌تواند لطمه ببیند خوشبختانه ریسک ابتلا به این‌عارضه کمتر از 1 درصد است. در صورت ابتلا به این عارضه پزشک مجبور می‌شود طخال بیمار را بردارد.
- جراحت روده
در حین عمل ممکن است روده یا معده خراش بردارد و صدمه ببیند اگر این اتفاق بیفتد، با عمل لاپاراسکوپی، معمولا این عارضه درمان می‌شود.
- مرگ
میزان مرگ در عمل بای پس معده معمولا 1 به 200 است یعنی از هر 200 نفر یک نفر از آن‌ها می‌میرد. فرد باید بپذیرد که با وجود رعایت اقدامات احتیاطی، امکان مرگ برای آن‌ها صفر درصد نیست.
پس فرد و خانواده بیمار باید بپذیرد که ریسک مرگ در این‌عمل وجود دارد. یک مطالعه نشان داده است که از 15 درصد از کسانی که عمل بای پس معده انجام داده‌اند، حدودا 0.5 درصد از آن‌ها جان خود را از دست داده‌اند.
با این جساب کسی که مایل است این عمل را انجام دهد، باید ریسک ان را بپذیرد و پزشکان و پرستاران از بیماران معمولا تعهد می‌گیرند.
- خوابیدن نشسته
یکی از مشکلاتی که بر اثر انجام این‌عمل برای فرد ایجاد می شود، عدم توانایی در خوابیدن است. فرد تا چند هفته اول بعد از عمل جراحی مجبور است، نسشته بخوابد و این می‌تواند سخت باشد.
