سرطان رحم یا آندومتری چیست و بر چه نواحی اثر می‌گذارد؟
اندامی ماهیچه‌ای، توخالی و گلابی شکل که در آن جنین رشد می‌کند و با بروز سرطان عملکرد آن دچار اختلال می‌شود رحم نام دارد. رحم از بخشی داخلی به نام آندومتر تشکیل شده که عموماً سرطان در این بخش دیده می‌شود، وقتی سرطان در این بخش رشد می‌کند به آن سرطان آندومتری می‌گویند. بیشترین تعداد سرطان رحم مربوط به سرطان آندومتری می‌باشد. اگر این بیماری تحت درمان قرار نگیرد به سایر بخش‌های بدن سرایت کرده و به مثانه، روده، دهانه واژن، لوله‌های فالوپ، تخمدان‌ها و سایر اندام‌ها نیز می‌رسد. خوشبختانه سرطان رحم به کندی رشد می‌کند و با آزمایش‌های منظم، معمولاً میتوان قبل از نفوذ آن به سایر بخش‌ها مثل واژن و ابتلا به سرطان واژن درمان را شروع کرد.
بخش‌های مختلف رحم
معیارهایی که خطر ابتلا به سرطان رحم را افزایش می‌دهند؟
سرطان رحم در ۹۵ درصد از زنانی که بالای ۴۰ سال هستند و یا دوران پس از یائسگی را می‌گذرانند اتفاق می‌افتد. زنانی که در سن یائسگی به سر می‌برند با احتمال بیشتری در معرض ابتلا به سرطان رحم می‌باشند و علائم زیر احتمال بروز این بیماری را افزایش میدهد:
- شروع زودهنگام اولین دوره قاعدگی
- به تأخیر افتادن دوران یائسگی
- اضافه وزن و چاقی
- دیابت و فشار خون بالا
- نداشتن و یا تعداد پایین فرزندان
- سابقه ناباروری، دوره قاعدگی نامنظم و یا سلول‌های غیر نرمال در آندومتر
- سابقه خانوادگی سرطان آندومتری، سرطان پیشرفته روده و یا سرطان سینه
زنانی که برای درمان و یا پیشگیری از سرطان سینه داروی تاموکسیفن مصرف میکنند، خطر ابتلا به سرطان رحم در آن‌ها کمی بالاتر نسبت به بقیه است. اما زنانی که قرص‌های ضد بارداری مصرف میکنند احتمال ابتلا به سرطان رحم در آن‌ها به نصف کاهش می‌یابد.
زنانی که برای درمان این بیماری از جایگزین‌های هورمونی حاوی استروژن بیشتر استفاده میکنند در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به سرطان رحم قرار دارند. بنابراین زنانی که جراحی هیسترکتومی نداشته‌اند نباید از داروهای استروژنی برای درمان استفاده کنند.
تومور‌های نادری که در تخمدان‌ها شکل میگیرد با افزایش میزان استروژن در بدن، میتواند خطر ابتلا به سرطان رحم را در زنان افزایش دهد. رژیم‌های غذایی با چربی بالا مثل گوشت قرمز، خطر ابتلا به سرطان رحم و روده را افزایش میدهد.
آیا سرطان رحم قابل پیشگیری است؟
اغلب از سرطان رحم نمی‌توان پیشگیری کرد اما با رعایت نکات مشخص توسط زنان احتمال این بیماری کاهش می‌یابد. قرص‌های ضدبارداری برای جلوگیری از سرطان رحم مفید هستند اما قبل از مصرف راجع به معایب و مزایای آن از دکتر مشورت بگیرید. سبک زندگی سالم، سالم غذا خوردن و تنظیم نگه‌داشتن وزن به کاهش احتمال خطر سرطان دهانه رحم کمک می‌کند.
علائم سرطان رحم چیست؟
بسیاری از زنان از بیماری سرطان رحم خود اطلاع ندارند تا اینکه این بیماری به سایر ارگان‌های بدن سرایت می‌کند. اما سرطان رحم معمولا با ظهور علائم-خونریزی غیرعادی واژن-نشان داده می‌شود و این آغاز رشد سرطان دهانه رحم است. بعضی از علائم به شرح زیر است:
- خونریزی و ترشحات غیرعادی از واژن، از بین هر۱۰ زن مبتلا به سرطان رحم ۹نفر این علائم را دارند. قبل از دوران یائسگی این خونریزی میتواند به معنی نامنظم بودن چرخه قاعدگی و یا خونریزی‌های بین دوره‌ای باشد. بعد از ورود زنان به دوران یائسگی این به معنی هر خونریزی واژن است، به شرطی که از داروهای هورمونی استفاده نکرده باشد. گرچه خونریزی هورمونی میتواند به علت دوران پس از یائسگی در زنان باشد، اما هر خونریزی اولیه باید توسط پزشک متخصص مورد آزمایش قرار بگیرد که سرطان رحم نباشد. با این وجود تنها ۱۵درصد از زنان با خونریزی پس از یائسگی دچار سرطان رحم می‌شوند. برخی علائم به شرح زیر است:
- تغییر رنگ(از صورتی به قهوه‌ای) و غلضت مواد ترشحی از واژینال
- درد در هنگام دفع ادرار
- بزرگ شدن غیر طبیعی رحم که در هنگام معاینه تشخیص داده می‌شود.
- درد در هنگام برقراری رابطه جنسی
- کاهش وزن غیر طبیعی و ناگهانی
- ضعف و درد در قسمت پایین شکم، پشت و پاها. این علامت زمانی که سرطان به سایر ارگان‌ها رسیده باشد اتفاق می‌افتد.
درد رحم
با پزشک معالج خود درباره سرطان آندومتری مشورت کنید:
آیا تجربه خونریزی و ترشحات غیر طبیعی واژینال را دارید؟ خونریزی غیر طبیعی، اگرچه گاهی از علائم دوران پیش از یائسگی می‌باشد، اما باید فوراً به پزشک اطلاع داده شود. سرطان رحم معمولاً قبل از دوران یائسگی رخ نمی‌دهد، اما میتواند در حدود زمان دوران یائسگی شروع شود و تا بعد از آن ادامه داشه باشد.
چگونه متوجه شوم که به سرطان رحم مبتلا شده‌ام؟
اگر زنان علائم سرطان رحم را داشته باشند، پزشک بعد از معاینه آزمایش خون و ادرار برای آن‌ها تجویز می‌کند.بعضی از آزمایش‌ها در زیر آمده است:
- تست لگن و پاپ‌اسمیر: این آزمایش برای تست سرطان دهانه رحم انجام می‌شود، به کمک این تست میتوان قبل از پیشرفت سرطان دهانه رحم علائم کمی پیدا و از رشد بیماری جلوگیری کرد.
- سونوگرافی ترنس واژینال: در این تست پزشک به کمک ابزار مخصوص که داخل رحم قرار میدهد ضخامت دیواره رحم (آندومتر) را اندازه‌گیری می‌کند و در صورتی که ضخامت آن بیش از حد معمول باشد، بیوپسی آندومتر را در داخل مطب انجام میدهد.
اگر بیوپسی، تشخیص بیماری را تأیید کند، پزشک آزمایش‌های تصویری مثل: سی‌تی‌اسکن، MRI؛ تست خونCA-125 وکلونوسکوپی که هر دو سرطان تخمدان و سرطان دهانه رحم را نشان میدهد تجویز می‌کند. پزشک در موادری جراحی تشخیصی تجویز می‌کند تا مشخص شود که بیماری تا چه حدی رشد کرده است.
انواع سرطان واژن:
سرطان واژن بر اساس نوع سلول سرطانی به چند دسته تقسیم می‌شود:
- سرطان سلول‌های سنگفرشی واژینال که بر روی سطح داخل واژن دیده می‌شود و معروف ترین نوع این سرطان است
- آدنوکارسیما واژن که در سطح سلول‌های غده‌ای ایجاد می‌شود.
- ملانوم واژن که در سلول‌های ملانوسیت واژن ایجاد می‌شود.
- سارکوم واژن که در سلول‌های همبند یا دیواره واژن ایجاد می‌شود.
درمان سرطان رحم یا آندومتر چیست؟
جراحی برای درمان سرطان رحم، در صورتی که بیماری گسترش نیافته باشد، راه مناسبی می‌باشد. موفق‌ترین درمان برای سرطان زودرس هیسترکتومی است. در عمل جراحی رحم، دهانه رحم،تخمدان‌ها و لوله‌های فالوپ از حفره شکمی خارج می‌شوند. به علاوه تمام غدد لنفاوی مشکوک و سایر بافت‌ها که دچار سرطان شده‌اند بیوپسی شده و با تشخیص پزشک از بدن خارج می‌شوند. این جراحی در اکثر موارد مانع از بازگشت سرطان دهانه رحم می‌شود.
اگر سرطان به بخش‌های خارجی رحم نفوذ کرده باشد پس از جراحی، پزشک برای از بین بردن سایر سلول‌های سرطانی پرتودرمانی همراه با شیمی‌درمانی تجویز می‌کند. برخی از پزشکان زمانی که تومور بزرگ شده ولی به سایر قسمت‌ها نفوذ نکرده باشد پرتودرمانی را تجویز میکنند.
بیمارانی که مبتلا به سرطان رحم هستند برای کاهش سرعت سرطان از هورمون درمانی که در آن پروژسترون کاربرد دارد، استفاده می‌شود. شیمی‌درمانی و پرتودرمانی میتوانند اندازه و تعداد تومورها را کاهش دهند که همه این موارد باعث افزایش طول عمر و تسکین علائم می‌شود. اگر شیمی‌درمانی و پرتودرمانی، سلول‌های سرطانی را که به کمک خون به سایر ارگان‌ها بدن رفته‌اند را بتواند از بین ببرد و سرطان فقط در رحم، تخمدان و لوله‌های فالوپ باقی بماند با عمل جراحی میتوان بیماری را از بین برد.
بیماران پس از بهبودی هر چند ماه برای چکاپ، تا سال‌های متمادی باید به پزشک مراجعه کنند. امکان بازگشت سرطان تا سه سال وجود دارد.سرطانی که زودتر از این زمان عود می‌کند ممکن است با پرتونگاری، شیمی‌درمانی و یا جراحی‌های بیشتر بهبود یابد.
در دوران سرطان افراد از لحاظ روحی نیاز به پشتیبانی دارند تا سختی‌های این بیماری را کمتر حس کنند بنابراین امکان دارد این افراد عضو گروهایی بشوند که از این افراد حمایت میکنند. مشاوره و پشتیبانی از زنانی که در دوران پیش از یائسگی جراحی هیسترکتومی را انجام می‌دهند و دچار افسردگی شده‌اند میتواند بسیار مفید باشد.
بیوپسی بافت آندومتری چیست؟
بیوپسی آندومتری راهی برای پیدا کردن نوع بیماری رحم است که توسط پزشک متخصص تجویز و انجام می‌شود. این روش در مطب خود پزشک انجام می‌شود و ممکن چند دقیقه طول بکشد و روش امن و مطمئنی است.
چه کسی و چرا این آزمایش را انجام میدهد؟
زمانی که پزشک شما پس از انجام تست پاپ‌اسمیر سلول‌های پیش سرطانی را در نتایج آزمایش رحم میبیند تصمیم به انجام بیوپسی میگیرد. در صورت مشاهده هر یک از این علائم، پزشک تشخیص میدهد که بیوپسی انجام شود:
- دوره‌های قاعدگی دراز مدت
- دوره‌های قاعدگی که در بازه‌های زمانی نامنظم اتفاق می‌افتد
- قطع شدن چرخه قاعدگی
- خونریزی پس از یائسگی
- خونریزی پس از مصرف داروی تاموکسیفن برای درمان سرطان سینه
- ضخیم شدن جداره رحم
بیوپسی آندومتری کمکی به از بین بردن علائم نمی‌کند اما به پزشک شما کمک می‌کند تا بفهمد که بیماری تا چه حدی نگران کننده است.
خطرهای بیوپسی:
اگر چه بیوپسی آندومتری ایمن است، اما احتمال خونریزی و عفونت وجود دارد. دیواره رحم در هنگام بیوپسی با ابزارها ممکن است مقداری آسیب ببنید اما این امر بسیار کم اتفاق می‌افتد. اگر فکر می‌کنید شاید باردار باشید قبل از انجام بیوپسی حتما پزشک خود را در جریان بگذارید زیرا ممکن است باعث سقط جنین شود.
بعد از بیوپسی:
بعد از این نوع بیوپسی معمولاً مقداری خونریزی وجود دارد که برای این نوع جراحی رایج است، در صورت داشتن درد با مشورت پزشک و تجویز او مسکن‌های ضد درد مصرف کنید. داروهایی مثل آسپرین خونریزی را افزایش میدهد.
تست پاپ‌اسمیر
نتایج آزمایش بیوپسی به چه معناست؟
یک هفته بعد از انجام آزمایش باید جواب آماده باشد. خونریزی غیر عادی میتواند به علل زیر اتفاق افتاده باشد:
- پولیپ یا فیبروم
- عفونت رحم مثل آندومتریت
- سرطان آندومتری
- مشکلات تیروئیدی
بر اساس آنچه پزشک تشخیص میدهد روند درمانی را برای شما توضیح میدهد. اگر با بیوپسی نتایجی حاصل نشود و علايم بیماری ادامه یابد؛ پزشک برای انجام آزمایش‌های بیشتر اقدام می‌کند و با انجام یک کورتاژ تشخیصی این کار را انجام می‌دهند. در کورتاژ برای تشخیص دقیق بیماری نمونه بزرگی از بافت داخلی رحم را جدا میکنند و در محیط کشت آزمایشگاهی مورد بررسی قرار می‌دهند.
بیوپسی آندومتری کامل و بدون نقص نیست. زیرا این نمونه به صورت تصادفی از بخشی از دیواره رحم انجام می‌شود و امکان دارد قسمت انتخابی درگیر بیماری نشده باشد. اگر علائم شما در مدت مشخصی از بین نرفت حتما به پزشک خود مراجعه کنید تا سایر آزمایش‌ها را بر روی شما انجام دهند.
