بهترین ابزار برای تشخیص میزان چربی بدن چیست؟
اولین و ابتدایی‌ترین تعریف برای چاقی، داشتن اضافه وزن و میزان چربی اضافی در بدن بوده و هر اندازه میزان این چربی زیاد باشد سلامتی شما را بیشتر به خطر می‌اندازد. یکی از روش‌هایی که با کمک آن میزان چربی اضافه را اندازه‌گیری می‌کنند محاسبه نسبت وزن به مربع قد، (قد به توان دو /وزن به کیلوگرم (BMI = است که در علم فیزیولوژی و پزشکی با عنوان شاخص توده بدنی شناخته می‌شود.
به طورکلی محاسبات این شاخص نشان میدهد افرادی که قد بلندی دارند بافت بدنی بیشتری نسبت به افراد کوتاه قد دارند و در نتیجه وزن بیشتری دارند. شما میتوانید شاخص توده بدنی خود را به کمک یک ماشین حساب ساده و یا با استفاده از ماشین حساب‌های آنلاین محاسبه کنید.
شاخص توده بدنی برای اندازه‌گیری میزان چربی بدن زیاد قابل اعتماد نیست چرا که به طور دقیق میزان چربی را اندازه‌گیری نمی‌کند. در بدن ما استخوان‌ها و عضلات چگالی بیشتری نسبت به چربی دارند به همین دلیل یک شخص ورزشکار توده عضلانی بیشتری داشته و BMI بدن او از سایر افرادی که ورزش نمی‌کنند بالاتر است ولی درصد چربی پایین‌تری دارد. اما بیشتر افراد ورزشکار نیستند و میتوانند از محاسبات BMI به عنوان یک سنجه مهم برای تشخیص شاخص توده بدنی خود استفاده کنند.
شاخص توده بدنی سالم در بزرگسالان:
بر اساس یافته‌های سازمان بهداشت جهانی (who) بهترین میزان BMI یا شاخص توده بدنی برای بزرگسالان عددی بین ۱۸.۵ تا ۲۴.۹ می‌باشد. طبق اطلاعات منتشر شده از همین سازمان افرادی که BMI بدن آنها بین ۲۵ تا ۲۹.۹ است دچار اضافه وزن بوده و افرادی که شاخص توده بدنی بالای ۳۰ دارند، جزء افراد چاق به حساب می‌آیند.
بر اساس داده‌های آماری جهان ۱.۵ میلیارد بزرگسال بالای ۲۰ سال ساکن زمین هستند که تقریبا ۳۴ درصد جمعیت بزرگسال جهان را تشکیل داده و دارای اضافه وزن و یا چاقی هستند. انتظار می‌رود با ماشینی شدن زندگی امروزی و کمتر شدن تحرک تا سال۲۰۳۰ این جمعیت به ۳ میلیارد نفر افزایش یابد.
یکی از بهترین معیارها برای تعیین میزان چربی بدن اندازه گیری BMI است.
برای اهداف بالینی و تحقیقاتی، پزشکان و متخصصان این حوزه چاقی را به سه دسته تقسیم می‌کنند. دسته۱ با BMI بین ۳۰ تا ۳۴.۹، دسته ۲ با BMI بین ۳۵ تا ۳۹.۹ ، و دسته ۳ با BMI بالاتر از ۴۰ . گذر از مرز شاخص بیشتر از ۴۰ بسیار خطرناک بوده و به چاقی مفرط تبدیل می‌شود.
افزایش شاخص توده بدنی حاصل از اضافه چربی میتواند موجب بیماری‌هایی از جمله ناراحتی قلبی، دیابت و حتی نارسایی کلیوی شود. برخی از علائم و مشکلات اضافه وزن با گذر BMI از عدد ۲۱ بروز می‌کند. بنابراین احتمال مرگ و میر بیشتر شده و زندگی را مختل می‌کند. همچنین مطالعات نشان میدهد خطر ابتلا به بیماری در اثر بالا بودن میزان چربی‌های اضافه در برخی از گروه‌های قومی بیشتر از سایرین است.
افزایش وزن و شاخص توده بدنی در بزرگسالی خطر بیمای را افزایش میدهد:
در بزرگسالان افزایش وزن معمولا به معنای افزایش توده چربی است. بالا رفتن وزن در بزرگسالانی که حتی توده بدنی طبیعی دارند خطر ابتلا به بیماری را افزایش میدهد. مردان و زنانی که بعد از ۲۰ سالگی بین ۵ تا ۱۰ کیلو اضافه وزن پیدا می‌کنند و BMI بدن آنها از حالت طبیعی خارج می‌شود تا سه برابر بیشتر در معرض بیماری قلبی، دیابت و فشار خون بالا قرار دارند. افرادی که بیش از ۱۰ کیلو اضافه وزن داشته باشند بیشتر در خطر ابتلا به این بیماری‌ها هستند.
بر اساس تحقیقات انجام در سازمان بهداشت جهانی افزایش وزن در بزرگسالان و بالا رفتن شاخص توده بدنی حتی پس از یائسگی میتواند خطر ابتلا به بیماری سرطان پستان را افزایش دهد.
BMI سالم در کودکان و نوجوانان:
BMI در کودکان
مقادیر چربی در کودکان و نوجوانان در سنین مختلف با توجه به جنسیت آنها متفاوت است. بنابراین دامنه تغییرات BMI در کودکان و نوجوانان با توجه به جنسیت و سن متغیر خواهد بود. در کودکان و نوجوانان شاید BMI مقیاس خوبی برای اندازه گیری دقیق میزان رشد آنها نباشد اما به کمک آن میتوان به میزان نسبی رشد آنها پی برد. علاوه بر اندازه گیری شاخص توده بدنی برای پی بردن میزان چربی بدن کودکان و نوجوانان عوامل دیگری مثل رژیم غذایی، فعالیت بدنی، سابقه خانوادگی و سایر غربالگری‌های بهداشتی مورد بررسی قرار میگیرد.
نتیجه گیری نهایی:
به طور منظم و ماهانه BMI یا شاخص توده بدنی خود را چک کنید و مطمئن شوید که در محدوده سلامتی هستید. به خطر افتادن سلامتی بدن فقط مربوط به بالا رفتن بیش از حد شاخص توده بدنی و چاق شدن نیست. پایین بودن BMI از محدوده طبیعی نیز میتواند سلامتی شما را تحت تأثیر قرار دهد. در صورت بالا یا پایین بودن شاخص توده بدنی حتما به پزشک مراجعه کرده و رژیم غذایی و درمانی مخصوص به خود را دریافت کنید.